عدهای خودشان را همه کارهی دنیایی درهمشان میدانند و میگویند دعا یعنی میخواهم برای خدای که من را خلق کرده است تعيين تكليف کنم. چنان استدلال میآورند برای سردرگمیهایشان که میتوانی سرنخ تمام کج رویهایشان را پیدا کنی.
گاهی از روی لجاجت یقه درانی میکنند که باید هر چه فرستاد به دیدهی منت بپذیریم بدون چون و چرا! پا روی دل گذاشته از خیر خواستههای ریز و درشتمان بگذریم. او تا هر کجا که بخواهد ما را بالا میبرد و چه اصراری ست از طرف منِ کمترین که «لا يُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها» 1. پس دعا معنای ندارد و چه بسا عین بی ادبی باشد به در گاه حق تعالی. حالا من چطور و با چه رویی برای او که عالِم به تمام مصلحتها و نیازهای من هست تعیین تکلیف کنم.
یقین دارم که هر چه میگویند به قامتِ خداوندی که من میشناسم نمینشیند چون خدایی که « لَا تَفْنَی خَزَائِنُ رَحْمَتِهِ» 2 میخوانمش خودش از من خواستهست که « ادْعُونی أستَجِبْ لَكُم »3.
اینها…
یا معنای دعا را خوب نفهمیدهاند؛ که « دعا تعيين تكليف از مقام مادون نسبت به مقام مافوق نيست»4، بلکه معنیاش چنان دلنشین و زیباست که عقل و منطق را به زانو در میآورد. مفهومی که عقل هم با دانستنش سر به راه میشود و دست بر دعا بر میدارد. دعا یعنی درخواست من فقیر و گدا از خدایی غنی و کریم و رحیمم…
یا از صحيفه سجاديّه دور افتادهاند. آنها مضامین بلند صحیفه را یا نفهمیدهاند یا نمیخواهند بفهمند. صحیفهی امام سجاد علیه السلام گنجینهایست از پنجاه و چهار دعای با ارزش که بنیان دعا را محکم کرده است بنیانی که بنای آن را انبیا و اولیا و عاشقان و عارفان گذاشتند. دعاهای صحيفه نه تنها شوق آفرین است و انسان را با چگونه دعا کردن و مناجات کردن آشنا میکند که میتوان آن را یک دوره كامل از مسائل اعتقادی و معارف ربّانی، قوانين و قواعد سعادت بخش دانست.
دنیا بدون دعا تنگ و تاریک بود و اگر این رابطهی عاشقانه بین ما و خداوند نبود شاید ادامهی حیات هم برای هستی امکان نداشت. عجب برکتی دارد دعا که « موجودیت تمام موجودات و ظهور کائنات و وجود تمام عالمیان از آن است. دعا آن عامل با عظمتی است كه باعث رساندن فيض از منبع لطف، به تمام جهانيان است»5
* سایه نوشت: همیشه فکر میکردم رابطهام با صحیفهی سجادیه خوبست. اما غافل از اینکه یک رابطهی ظاهری بود که خلاصه شده بود در چند دعا که وقتی دنیا به کامم تلخ میشد بعد از نمازهای یومیه میخواندم. با فراخوان انس با صحیفهی سجادیه بیشتر با این کتاب و دعاهای پر منفعتش آشنا شدم. از نحوهی جمع آوری دعاها تا تفسیر آنها و… . خدا را شاکرم بر این نعمت و از او می خواهم که « وَ زِدْنى مِنْ هُداكَ مااَصِلُ بِهِ اِلَى التَّوْفيقِ فى عَمَلى» 6
پی نوشت:
1: بقره.286
2 : دعای 5 صحیفه سجادیه، اى کسى که گنجینههاى رحمتت را فنا نیست.
3: غافر. ۶۰
4.5: پایگاه اطلاع رسانی استاد انصاریان
6 : دعای 37 صحیفه سجادیه، هدایتت را آنگونه بر من افزایش ده که به سبب آن توفیق در کارخویش یابم.